Maartje Stam maakt in deze lezing op verhalende wijze , via beeldend werk van cliënten, het werken met emoties in de fasegerichte traumabehandeling inzichtelijk.  Zij geeft een inkijk hoe je als beeldend therapeut kan werken aan integratie van de scherven die vroeg trauma hebben achtergelaten. Welke interventies zijn bevorderlijk om de verbinding te maken tussen het boven- en benedenbrein? En, welke voor de verbinding tussen de linker- en rechterhersenhelft? Welk beeldend aanbod sluit waarbij, en wanneer goed aan? Wanneer je je interventies goed aansluit bij waar de client zich bevindt, dan kan van ‘verstrikt in verwarring’ naar ‘verbonden fragmenten’ bewogen worden. Hoe je via verbeelden, beleven en verwoorden, in de context van de therapeutische relatie, samen een gefragmenteerd levensverhaal tot een samenhangend geheel maakt is een  doorlopende zoektocht, en tevens een blijvende inspiratiebron.

Leestips
Baljon, M., Geuzinge, R. (2017). Echo’s van trauma. Amsterdam: Boom uitgevers.

Docter, P. (2015). Inside Out. Walt Disney Studios, Pixar Animation Studios.

Edwards, B. (2012). Drawing on the Right Side of the Brain. London: Profile Books Ltd.

Elbrecht, C. (2018). Healing trauma with guided drawing. Berkeley, California: North Atlantic Books.

Nieuwenhuis, L., Smelt, C., Vlugt van der, S., Ende van der W, Vos, P. (2020). Basisboek affectregulerende vaktherapie. Antwerpen – Apeldoorn: Garant.

Bij patiënten met een post-traumatische stressstoornis na vroegkinderlijke trauma zien we dat aan dergelijke complexe ontwikkelingstaken niet of onvoldoende is toegekomen.

Integratie van zich steeds verder ontwikkelende sensorische informatie van lichaam (puberteit, executief functioneren), emoties en cognities is verstoord. Deze informatie wordt vervolgens gefragmenteerd opgeslagen in het lange termijn geheugen. Ook een integratieve mentale representatie van het lichamelijke zelf is vaak voldoende ontwikkeld (verstoord lichaamsbeeld). Dit heeft negatieve consequenties voor zelfbeeld en zelfregulatie-mogelijkheden en emotieherkenning (alexithymia).

Lichamelijke sensaties kunnen daardoor niet worden herkend als een lichamelijke component van een emotie maar worden aangezien als signalen van een (lijdend) lichaam. Dit wordt vaker herkend bij mensen met een conversiestoornis of somatische symptoomstoornis/ SOLK. In de behandeling is er dan moeite om gevoelens onder woorden te brengen of emoties te differentiëren (alexithymia) en dit kan voor misverstanden of disrupties zorgen in de therapeutische alliantie.

In deze lezing wordt ingegaan op de voornaamste kenmerken van alexithymia en de relatie met trauma en het lichaam. Daarnaast worden interventies besproken om met trauma-gerelateerde alexithymia en lichamelijke klachten om te gaan.

Onderzoek wijst uit dat traumatische ervaringen vaak leiden tot adaptieve psychosomatische regulatie strategieën vanuit de impliciete geheugensystemen, die de patiënt beletten een bevredigend leven met betekenisvolle relaties te hebben.  Er is daarom een groeiend besef dat een lichaamsgeoriënteerd kader van belang is bij het behandelen van de complexe symptomen horend bij de gevolgen van traumatische stress (e.g. Levine, 1997; Rothschild, 2000; Ogden et al. 2006; van der Kolk, 2006; Payne et al., 2015).

In de lezing wordt ingegaan op de resultaten van onderzoek naar de somatische gevolgen van vroegkinderlijk trauma. Aan de hand hiervan wordt de basis voor een lichaamsgeörienteerde psychologische interventiestrategie voor psychotrauma geschetst. Review van de literatuur over lichaamsgerichte interventies geeft een beginnend positief beeld van het effect van deze interventies. De resultaten uit deze review worden kort samengevat en de consequenties voor onderzoek en praktijk worden besproken