VTC en Interpersoonlijke Neurobiologie: ons brein wordt gevormd èn geheeld in interactie

Eerder gepubliceerd op: ggz.nl – Sonja Leferink, Antropoloog en onderzoeker. In gesprek met Renate Geuzinge, GZ-psycholoog, psychotherapeut en docent.

Ook als je als traumabehandelaar al heel ervaren bent, is neurowetenschap een lastige materie. Interpersoonlijke Neurobiologie (IPNB) helpt om je focus scherp te maken. “Ons brein wordt gevormd èn geheeld in interactie”, vat Renate Geuzinge de wetenschappelijke inzichten op het gebied van neurobiologie, vroege traumatisering en psychische gezondheid in èèn zin samen. Geuzinge, GZ-psycholoog en psychotherapeut gespecialiseerd in jeugdtrauma, mag zich als een grondlegger van de Interpersoonlijke Neurobiologie (IPNB) in Nederland beschouwen.

Neuroplasticiteit

De focus van de Interpersoonlijke Neurobiologie (IPNB) is hoe menselijke interacties en het brein wederzijds op elkaar inspelen. Tot aan het begin van deze eeuw gold het brein vanaf een bepaalde leeftijd als onveranderlijk en bepalend voor menselijke interactie. Ervaringen worden opgeslagen en door het brein omgezet in bijvoorbeeld gedragspatronen, gedachten en gevoelens. Maar uit onderzoek kwam meer en meer bewijs voor neuroplasticiteit naar voren: het brein behoudt levenslang het vermogen om nieuwe neurologische verbindingen te ontwikkelen. Ervaringen, waaronder interpersoonlijke interacties, kunnen deze verbindingen tot stand brengen.

Verbindingen versterken

“Bij IPNB gaat het erom verbindingen in het brein aan te brengen of te versterken waardoor iemand bijvoorbeeld in staat is zijn emoties te reguleren”, verduidelijkt Geuzinge. “Bij vroege traumatisering zijn bepaalde verbindingen er nauwelijks en andere leiden tot ongewenste effecten door triggers. Doel is om verbindingen tussen ‘boven- en benedenbrein’ (de rationele versus emotionele gebieden in het brein, red.) te versterken om emoties te kunnen reguleren. Want die triggers zullen altijd blijven, maar je kunt wel leren je reacties te verminderen, door bijvoorbeeld jezelf te kalmeren. Dat gaat met behulp van aangeleerde vaardigheden. Leren het impliciete en expliciete geheugen beter te verbinden: wat er nu gebeurt, is iets uit het verleden, ik kan nu rustig blijven.”

Onveilige hechting

“Sociale en affectieve interactie en veilige hechting zijn van grote invloed op de ontwikkeling van het (kinder)brein. Gaat daar iets niet optimaal, dan laat dat sporen na in de architectuur van het brein en daarmee in het voelen, denken en doen van de persoon. Onveilige hechting in de jeugd kan niet ongedaan worden gemaakt, maar je kunt wel nieuwe, gezonde ervaringen opdoen en zo nieuwe verbindingen aanmaken in je brein. Het goede nieuws is dan ook, dat die architectuur niet onveranderlijk is (neuroplasticiteit) en gericht kan worden veranderd, bijvoorbeeld met behulp van therapie. Ervaren en leren dat er mensen zijn die je kunt vertrouwen. Die ervaringen leggen gewicht in de schaal.”

Meer lezen? In het boek Echo’s van trauma gaan Renate Geuzinge en collega Marijke Baljon dieper in op hechting en trauma, vanuit interpersoonlijk neurobiologisch oogpunt.